کابلهای برق از مهمترین اجزای سیستمهای انتقال و توزیع انرژی الکتریکی هستند. بسته به محل نصب، کابلها را میتوان به دو دسته اصلی کابل زمینی و کابل هوایی تقسیم کرد. هر یک از این دو نوع کابل دارای ویژگیها، مزایا و معایب خاص خود هستند که آنها را برای شرایط متفاوت مناسب میسازد. امروزه در کشور ایران هزاران خط برق به صورت زمینی و هوایی فعال هستند. به همین جهت، آشنایی با تفاوت کابل زمینی و کابل هوایی برای مهندسان برق، مجریان پروژهها و حتی مصرفکنندگان عمومی اهمیت زیادی دارد. در این مقاله به بررسی تفاوت کابل زمینی و کابل هوایی میپردازیم و جنبههای مختلف مانند ساختار، جنس هادی، نحوه نصب، هزینه، ایمنی و نگهداری هر کدام را مقایسه میکنیم. همچنین به انواع خاص کابلها مانند کابل مسی اشاره خواهیم کرد و برند معتبری را که در زمینه تولید این محصولات فعالیت دارند، معرفی میکنیم.
کابل زمینی کابلی است که برای نصب در زیر زمین، داخل خاک یا درون کانالها و لولههای زیرزمینی طراحی شده است. این کابلها معمولاً قابل مشاهده نیستند زیرا به شکل دفنی کار گذاشته میشوند و ظاهر شهر یا محوطه را خدشهدار نمیکنند. از کابلهای زمینی به طور گسترده در شبکههای توزیع شهری، تاسیسات صنعتی، نیروگاهها و هرجایی که ایمنی، زیبایی بصری یا پایداری در برابر شرایط جوی مدنظر باشد، استفاده میشود. برای مثال، در مناطق شهری شلوغ نمیتوان سیمهای برق را از بالای خیابان عبور داد؛ بنابراین از کابل زمینی برای برقرسانی استفاده میشود . کابلهای زمینی بسته به نیاز میتوانند ولتاژهای متفاوتی (فشار ضعیف، متوسط یا قوی) را انتقال دهند و اغلب در فواصل نسبتاً کوتاهتر بین منبع تغذیه و مصرفکننده به کار میروند. این کابلها ممکن است دارای هادی از جنس مس یا آلومینیوم باشند و به دلیل شرایط قرارگیری در خاک، دارای چندین لایه عایق، روکش و گاهی زره (آرمور) برای محافظت مکانیکی هستند. از کاربردهای رایج کابل زمینی میتوان به برقرسانی به محلههای مسکونی، ساختمانها، تأسیسات حساس (مانند بیمارستانها و فرودگاهها) و شبکههای مخابراتی زمینی اشاره کرد
کابل هوایی کابلی است که در فضای باز و بالاتر از سطح زمین، معمولاً بر روی تیرهای برق یا دکلها نصب میشود. همانطور که از نام آن پیداست، این کابلها به صورت هوایی کشیده میشوند و قابل مشاهده هستند. برای مهار و نگهداری کابلهای هوایی از پایههای چوبی یا فلزی (تیر برق) استفاده میشود. یک تفاوت کابل زمینی و کابل هوایی در همین نحوه نصب آنها است؛ کابل زمینی زیر خاک مخفی میشود، در حالی که کابل هوایی در ارتفاع قرار میگیرد. کابلهای برق هوایی معمولاً وزن سبکی دارند و دارای رسانایی مناسب هستند تا بتوانند در طولهای بلند به صورت معلق باقی بمانند. این کابلها غالباً ارزانتر از کابلهای زمینی هستند و به دلیل عدم نیاز به حفاری، هزینه نصب کمتری نیز دارند. از کابل هوایی بیشتر در مناطق روستایی یا فواصل طولانی – جایی که کشیدن خطوط زمینی پرهزینه یا غیرعملی است – استفاده میشود. البته در شهرها نیز همچنان برای خطوط انتقال برق فشار متوسط و ضعیف یا برای شبکههای مخابراتی و اینترنت از کابل هوایی بهره میگیرند. نوع خاصی از کابلهای هوایی که بسیار متداول است کابل خودنگهدار نام دارد؛ این کابلها دارای چند رشته عایقشده هستند که به یک سیم نگهدارنده مرکزی متصل شده و مجموعه کابل را بدون نیاز به سیم جداگانهی مهار، روی تیر نگه میدارند. کابلهای هوایی ممکن است بدون روکش (هادی لخت) باشند یا دارای روکش عایقی از جنس پلاستیک مقاوم در برابر اشعه فرابنفش، باد و باران باشند. به طور خلاصه، از کاربردهای مهم کابل هوایی میتوان انتقال برق در خطوط توزیع برق، شبکههای تلفن هوایی، انتقال سیگنالهای مخابراتی و توزیع اینترنت را نام برد.
حال به اصل موضوع یعنی تفاوت کابل زمینی و کابل هوایی میپردازیم. این دو نوع کابل از جنبههای گوناگونی با یکدیگر فرق دارند که بر عملکرد و کاربردشان تاثیرگذار است. در ادامه، مهمترین موارد تفاوت را در چند زیرعنوان بررسی میکنیم:
یکی از نخستین موارد تفاوت کابل زمینی و کابل هوایی، جنس رسانا (هادی) و ساختار لایههای کابل است. کابلهای هوایی معمولاً دارای هادی از جنس آلومینیوم هستند، هرچند در برخی موارد از مس نیز استفاده میشود. آلومینیوم به دلیل وزن سبکتر و قیمت ارزانتر نسبت به مس، برای کابل هوایی ایدهآل است زیرا وزن کم آن فشار کمتری به تیرهای نگهدارنده وارد میکند. البته در گذشته نیز کابلهای هوایی با هادی مسی متداول بودند، اما امروزه استفاده از کابل آلومینیوم در خطوط هوایی رواج بیشتری دارد. از سوی دیگر، کابلهای زمینی در بسیاری از شبکهها با هادی مسی به کار میروند چون رسانایی الکتریکی مس بالاتر است و میتواند توان بیشتری را در مقطع کوچکتر انتقال دهد. البته در کابل زمینی فشار ضعیف و متوسط، هر دو نوع کابل مسی و آلومینیومی موجود است و انتخاب آنها به ملاحظات اقتصادی و طراحی بستگی دارد. از نظر ساختار، کابل زمینی به علت شرایط سخت زیر زمین دارای لایههای محافظ بیشتری است. تعداد لایههای عایق و روکش در کابلهای زمینی بیشتر از کابلهای هوایی است. به عنوان نمونه، یک کابل هوایی خودنگهدار فشار ضعیف ممکن است تنها یک لایه عایق پلیاتیلن داشته باشد، در حالی که یک کابل زمینی فشار ضعیف تکرشته دو لایه (عایق و روکش) و یک کابل زمینی چندرشته سه لایه (عایق، پوشش پرکننده یا فیلر، و روکش نهایی) دارد. همچنین ضخامت روکش نهایی در کابل زمینی معمولاً بیشتر است تا مقاومت مکانیکی و حفاظت در برابر رطوبت و عوامل محیطی زیر خاک را تامین کند. حتی در گذشته برای کابلهای زمینی فشار قوی، یک لایه سربی به عنوان غلاف زیر روکش به کار میرفت تا کابل در برابر نفوذ رطوبت و فشار خاک مصون بماند.
کابلهای هوایی ممکن است به صورت بدون روکش (هادی لخت) یا با روکش عایق تولید شوند. هادیهای بدون روکش مستقیماً با هوا در تماساند و توسط هوا خنک میشوند. در مقابل، کابل زمینی روکشدار همواره عایق و روکش پلاستیکی ضخیم دارد که گرمای کابل را محبوس میکند و به همین دلیل اتلاف حرارت در کابل زمینی کمتر به محیط صورت میگیرد اما خود کابل داغتر میشود. از این رو، کابل زمینی باید طوری طراحی شود که حرارت را تحمل کند یا در سطح مقطع مناسب انتخاب شود. همچنین نوع عایق بهکاررفته در این دو نوع کابل ممکن است متفاوت باشد. روکش نهایی کابلهای هوایی معمولاً از موادی ساخته میشود که در برابر تابش خورشید (UV) مقاومتر و محکمتر هستند، چرا که این کابلها دائماً در معرض نور خورشید و هوای آزادند. در کابل زمینی بیشتر از PVC یا پلیاتیلن شبکهای (XLPE) به عنوان عایق و روکش استفاده میشود که مقاومت خوبی در برابر رطوبت و عوامل شیمیایی خاک دارد.
از نظر ساختار تقویتکننده نیز تفاوت مهمی وجود دارد: کابلهای زمینی اغلب برای محافظت در برابر صدمات فیزیکی به شکل کابل زرهدار (آرمورد) ساخته میشوند. کابل زرهدار دارای یک لایه زره فلزی (معمولاً نوار یا سیم فولادی گالوانیزه) زیر روکش نهایی است که از کابل در برابر ضربههای مکانیکی، فشار خاک یا جویدهشدن توسط جوندگان محافظت میکند. این ویژگی به ویژه در کابلهای قدرت زیرزمینی مهم است. در مقابل، کابلهای هوایی معمولاً زرهدار نیستند زیرا در معرض فشار مستقیم خاک قرار ندارند؛ هرچند ممکن است در مناطق خاص (مثلاً عبور از روی صخرهها یا ساختمانها) کابلهای هوایی را نیز با پوششهای تقویتشده به کار برند.
همچنین کابل شیلددار (شیلد: حفاظ الکترومغناطیسی) بیشتر در کابلهای زمینی و صنعتی کاربرد دارد. در کابل شیلددار یک لایه محافظ دور هادی یا مجموعه رشتهها قرار میگیرد تا میدانهای الکتریکی را مهار کرده و تداخلات الکترومغناطیسی (نویز) را کاهش دهد. برای مثال، کابلهای کنترل شیلددار در سیستمهای ابزار دقیق به کار میروند تا سیگنالها تحت تاثیر میدانهای مجاور قرار نگیرند. کابلهای مخابراتی زمینی نیز معمولاً شیلددار هستند. در خطوط هوایی برق، به طور معمول خود کابلهای توان شیلد الکتریکی ندارند (چرا که هوا عایق آنهاست)، اما در برخی خطوط هوایی مخابراتی ممکن است از کابل شیلددار استفاده شود یا یک سیم محافظ در بالای دکلها (گراند وایر) برای جذب صاعقه و کاهش نویز تعبیه گردد.
روش نصب یکی دیگر از جوانب تفاوت کابل زمینی و کابل هوایی است. نصب کابل زمینی مستلزم عملیات عمرانی نظیر حفاری ترانشه، کارگذاری لوله یا سینی زیرزمینی و دفن کابل میباشد که کاری زمانبر و پرهزینه است. هرچند این کار معمولاً یک بار برای سالها انجام میشود، اما نیاز به برنامهریزی دقیق دارد تا به سایر تأسیسات زیرزمینی (لولههای آب، گاز، فاضلاب و …) آسیب نرسد. از سوی دیگر، نصب کابل هوایی نیازی به حفاری زمین ندارد اما مستلزم وجود زیرساخت دیگری یعنی تیرهای برق یا دکلها در مسیر خط است. برای برپاسازی کابل هوایی باید تیرهای چوبی یا فلزی در فواصل مناسب نصب شوند و کابل توسط مقرهها یا اتصالات مخصوص به این تیرها مهار گردد. این فرایند مخصوصاً در مناطق صعبالعبور یا مسیرهای طولانی، سادهتر و کمهزینهتر از کابلکشی زمینی است. همچنین کار کردن در ارتفاع مستلزم رعایت نکات ایمنی و حضور نیروهای متخصص است که خود چالشی در نصب کابل هوایی محسوب میشود. در مجموع میتوان گفت نصب اولیه کابل هوایی از نظر نیاز به تجهیزات خاکبرداری سادهتر و ارزانتر است، اما حساسیتهای خاص خود (کار در ارتفاع، وجود شرایط جوی) را دارد. نصب کابل زمینی اگرچه پرهزینهتر است، اما پس از دفن کابل، تأسیسات کمتر در معرض آسیب و دید خواهند بود.
از نظر عملکرد الکتریکی، کابلهای زمینی و هوایی تفاوتهایی در ظرفیت انتقال جریان و ولتاژ دارند. کابل زمینی به دلیل اینکه توسط خاک و لایههای عایقی احاطه شده است، توانایی دفع حرارت کمتری به محیط دارد. بنابراین برای عبور میزان مشخصی از جریان، معمولاً باید سطح مقطع هادی کابل زمینی را بزرگتر انتخاب کرد تا حرارت اضافی جبران شود. به عبارت دیگر، کابل زمینی زودتر به حد گرمایی خود میرسد مگر اینکه طراحی مناسب انجام شود (مثلاً استفاده از کابل با سطح مقطع بالاتر یا کابل با عایق XLPE که تحمل حرارتی بیشتری دارد). در مقابل، کابل هوایی به دلیل قرار گرفتن در هوای آزاد، تبادل حرارتی بهتری با محیط دارد و هوا بهعنوان یک خنککننده طبیعی عمل میکند. لذا کابل هوایی میتواند در مقطع مساوی نسبت به کابل زمینی جریان بیشتری را (به خاطر خنکشدن بهتر) تحمل کند. با این حال، از نظر ولتاژ انتقالی معمولاً کابلهای زمینی در سطوح ولتاژ بسیار بالا (فوق فشار قوی) هم ساخته و به کار گرفته میشوند (تا سطح 400 کیلوولت و بیشتر در برخی پروژهها)، در حالی که کابلهای هوایی معمولاً به ولتاژهای فشار ضعیف و متوسط محدود میشوند. برای انتقال توانهای عظیم در خطوط هوایی، اغلب به جای کابل عایقدار از سیمهای لخت روی دکلهای مرتفع استفاده میشود؛ چرا که ساخت کابل عایقدار برای صدها کیلوولت ولتاژ به طول کیلومترها، از نظر فنی و اقتصادی دشوار است. در شبکههای شهری اما کابل زمینی فشار متوسط و قوی به وفور استفاده میشود تا برق با اطمینان و پایداری بیشتری توزیع گردد.
یکی دیگر از موارد مهم تفاوت کابل زمینی و کابل هوایی، هزینه تجهیزات و اجرای آنها است. قیمت خود کابلهای زمینی معمولاً به دلیل وجود مواد عایقی و حفاظتی بیشتر، بالاتر از کابلهای هوایی همردهشان است. به عنوان مثال، یک کابل برق زمینی فشار ضعیف به دلیل داشتن عایق ضخیمتر، روکش مقاومتر و احتمالاً زره، قطعاً گرانتر از یک کابل هوایی فشار ضعیف با همان سطح مقطع خواهد بود. علاوه بر قیمت کابل، هزینههای نصب نیز مطرح است؛ همانگونه که اشاره شد، کابلکشی زمینی نیازمند عملیات خاکی، نیروهای کارگری بیشتر و تجهیزات خاص (مثلاً ماشینآلات حفاری) است که هزینه کلی پروژه را افزایش میدهد. از طرف دیگر، نصب کابل هوایی با وجود نیاز به تیرگذاری، در بسیاری موارد ارزانتر تمام میشود و سرعت اجرای بالاتری هم دارد. بنابراین اگر بخواهیم از لحاظ اقتصادی مقایسه کنیم، شبکه هوایی در ابتدا مقرونبهصرفهتر است. با این حال، نباید صرفاً بر اساس هزینه تصمیم گرفت؛ معمولاً نوع کابلکشی (زمینی یا هوایی) بر اساس شرایط محیطی، الزامات فنی و استانداردهای ایمنی هر پروژه انتخاب میشود. برای نمونه، در منطقهای که زیبایی بصری یا ثبات تامین برق اهمیت بالایی دارد (مثل مرکز شهر یا یک سایت صنعتی حساس)، ممکن است هزینه بالاتر کابل زمینی پذیرفته شود. عکس آن، در روستاها و مناطق کمتراکم که بودجه محدود است و موانع کمتری بر سر راه است، کابل هوایی گزینه مناسبتری خواهد بود.
نگهداری و تعمیرات کابلهای هوایی و زمینی به شکل چشمگیری متفاوت است. کابل هوایی به دلیل اینکه در معرض دید قرار دارد، هرگونه خرابی یا آسیب در آن به سرعت قابل تشخیص است. اگر سیم پاره شود یا اتصال شل گردد، با یک بازدید چشمی میتوان مشکل را شناسایی کرد. علاوه بر این، برای تعمیر کابل هوایی معمولاً نیاز به حفاری یا تخریب محل نیست؛ تکنسینهای برق با بالا رفتن از تیر یا با استفاده از بالابر میتوانند بخش آسیبدیده را ترمیم یا تعویض کنند. از این جهت، عیبیابی و تعمیر کابل هوایی سادهتر و سریعتر انجام میشود. در مقابل، کابل زمینی که زیر خاک مدفون است در هنگام بروز اشکال دردسر بیشتری ایجاد میکند. اولاً یافتن نقطه دقیق خرابی (مثلاً جایی که کابل قطع یا اتصال کوتاه شده) نیاز به تجهیزات عیبیاب مخصوص کابل دارد که با روشهایی مانند تزریق سیگنال و اندازهگیری بازتاب یا روشهای آکوستیکی محل آسیب را تخمین میزنند. پس از شناسایی محل، برای دسترسی به کابل باید عملیات حفاری و خاکبرداری در آن نقطه انجام شود که ممکن است مستلزم شکافتن آسفالت خیابان، پیادهرو یا محوطه باشد. سپس تعمیرکاران باید در شرایط نه چندان آسان (داخل ترانشه یا حفره) کابل را مفصلبندی یا تعویض کنند. بدیهی است که این فرایند زمانبر، پرهزینه و نیازمند نیروی متخصص است. بنابراین نگهداری کابل زمینی از حیث تعمیر دشوارتر از کابل هوایی است.
از سوی دیگر، اگر دید بلندمدت را در نظر بگیریم، کابل زمینی چون در معرض عوامل محیطی کمتری قرار دارد، احتمال خرابی کمتری نیز دارد. این کابلها در برابر باد، برف، یخزدگی، سقوط درختان یا تصادفات وسایل نقلیه مصون هستند. بنابراین میتوان گفت کابلهای زمینی نیازمند بازدید و سرویس دورهای کمتری نسبت به خطوط هوایی هستند. در مقابل، کابلها و خطوط هوایی به علت قرار گرفتن در معرض باد و طوفان، بارش برف و یخ بستن، تغییرات دما و حتی برخورد احتمالی اشیا، بیشتر در معرض آسیب یا فرسودگی میباشند. برای جلوگیری از حوادث، خطوط هوایی باید مرتباً بازبینی شوند و تمیزکاری (مثلاً پاک کردن شاخههای مجاور خطوط) صورت گیرد. به طور خلاصه، کابل هوایی آسانتر تعمیر میشود اما نیاز به نگهداری پیشگیرانه بیشتری دارد؛ کابل زمینی کمتر دچار آسیب میشود ولی در صورت وقوع خرابی، تعمیر آن پیچیدهتر است.
مسائل ایمنی و جنبی نیز بخشی از تفاوت کابل زمینی و کابل هوایی را تشکیل میدهند. از نظر ایمنی عمومی، کابل زمینی امنتر است چرا که در دسترس مردم قرار ندارد و احتمال برقگرفتگی تصادفی یا تماس اتفاقی با آن بسیار کم است. این کابلها زیر زمین پنهاناند و حتی در صورت بروز حادثه (مثلاً زلزله یا برخورد ماشینآلات) هم خطر کمتری افراد را تهدید میکند. در مقابل، خطوط هوایی به دلیل قرار داشتن در ارتفاع، باید فاصله ایمن از زمین و ساختمانها را رعایت کنند تا خطری برای مردم ایجاد نشود. طبق استانداردها، حداقل ارتفاع مجاز خطوط هوایی در معابر و خیابانها باید چند متر (مثلاً ۵٫۵ متر در خیابانهای اصلی) باشد تا هیچ وسیله نقلیه یا انسانی با آن برخورد نکند. با این حال هر ساله مواردی از برقگرفتگی یا حادثه ناشی از سقوط خطوط هوایی در اثر طوفان یا برخورد وجود دارد که این نگرانی در شبکه زمینی منتفی است.
یکی دیگر از ملاحظات، تداخل الکترومغناطیسی (EMI) و اثرات زیستمحیطی است. خطوط برق هوایی یک شبکه مشهود در فضای شهر ایجاد میکنند و منظره بصری را تحت تاثیر قرار میدهند (از نظر زیباییشناسی مطلوب نیستند). به علاوه، سیمهای لخت هوایی میدانهای الکترومغناطیسی قابل توجهی در اطراف خود منتشر میکنند که میتواند بر تجهیزات الکترونیکی حساس یا حتی سلامت انسانها (در فاصله خیلی نزدیک) اثرگذار باشد. در مقابل، کابل زمینی چون زیر خاک پنهان است، اختلالی در منظر شهری ایجاد نمیکند و میدانهای الکترومغناطیسی آن نیز به دلیل وجود لایههای عایق و اغلب شیلد فلزی، به بیرون نشت کمتری دارد. این ویژگی به خصوص در محیطهای شهری متراکم یا اطراف بیمارستانها و آزمایشگاهها مزیت بزرگی به شمار میرود. از منظر مقاومت در برابر شرایط آبوهوایی نیز کابل زمینی پایدارتر است؛ نه باد و نه برف و یخبندان و نه صاعقه مستقیماً بر آن اثر ندارد. اما کابل هوایی در برابر صاعقه نیازمند محافظت (مانند سیم گراند بالای خط) است و در باد شدید احتمال نوسان یا برخورد فازها به هم (در خطوط با سیمهای لخت) وجود دارد. به علاوه، سقوط خطوط هوایی در اثر حوادث طبیعی یا برخورد، میتواند خود خطرآفرین باشد (سیم برق روی زمین). از این جهت، در مکانهای حساس یا برای قابلیت اطمینان بیشتر، کابل زمینی ترجیح داده میشود.
در صنعت سیم و کابل ایران، شرکتهای معتبری فعال هستند که هر دو نوع کابل زمینی و هوایی را با کیفیت بالا تولید و عرضه میکنند. به عنوان نمونه، شرکت سیم و کابل همدان یکی از برندهای پیشرو و خوشنام در این حوزه است که با چند دهه سابقه، طیف گستردهای از محصولات را برای کاربردهای گوناگون ارائه میدهد. این شرکت انواع کابلهای برق
افشان و خشک مسی و آلومینیومی، کابلهای خودنگهدار هوایی، کابلهای قدرت زرهدار و شیلددار، کابلهای مخابراتی زمینی و هوایی و بسیاری موارد دیگر را مطابق استانداردهای ملی و بینالمللی تولید میکند. همچنین شرکت صنعتی الکتریک کابل خراسان افشارنژاد از قدیمیترین تولیدکنندگان سیم و کابل در کشور است که کیفیت ساخت عالی و تنوع محصولات آن زبانزد است. این شرکت انواع سیم و کابل فشار ضعیف و متوسط، کابلهای کنترل، کابلهای خودنگهدار، کابلهای ابزار دقیق، کابلهای شیلددار مسلح و غیرمسلح و غیره را در سبد محصولات خود دارد. کابل سیمیا نیز برند نامآشنای دیگری است که از سال ۱۳۶۰ فعالیت دارد و به خاطر کیفیت بالا و قیمتهای مناسب شناخته میشود. شرکت سیمیا انواع کابلهای ساختمانی، قدرت، کنترل، مخابراتی (زمینی و هوایی)، کابلهای زرهدار، کابل ابزار دقیق و حتی کابلهای خاص مانند کابل دریایی و کابل شبکه را تولید و عرضه میکند. محصولات سیمیا شامل هر دو گروه است و بسیاری از کابلهای قدرت چند رشتهی این شرکت به صورت زرهدار یا شیلددار برای کاربردهای زمینی تولید میشوند.
وجود این برندهای معتبر در بازار ایران باعث شده خریداران برای تأمین نیاز خود به کابل برق (چه زمینی و چه هوایی) گزینههای باکیفیت و متنوعی در اختیار داشته باشند. توصیه میشود همواره در اجرای پروژههای برقرسانی، کابل مورد نیاز از میان برندهای استاندارد و معتبر انتخاب شود تا علاوه بر طول عمر و کارایی بهتر، ایمنی شبکه نیز تضمین گردد. برندهایی مانند کابل همدان، خراسان افشارنژاد و سیمیا با بهرهگیری از مس با خلوص بالا و فناوری پیشرفته، محصولاتی ارائه میدهند که مطابق با استانداردهای IEC، VDE و سایر استانداردهای جهانی است. به همین دلیل این محصولات در طی سالیان، رضایت مهندسان و مصرفکنندگان را جلب کرده و سهم عمدهای از بازار را به خود اختصاص دادهاند.
در این مقاله به طور جامع به بررسی تفاوت کابل زمینی و کابل هوایی پرداختیم. دیدیم که این دو نوع کابل با وجود عملکرد یکسان در انتقال جریان الکتریکی، از جهات گوناگونی با یکدیگر تفاوت دارند. کابل زمینی با لایههای عایق بیشتر، ساختار مستحکمتر (اغلب همراه با زره و شیلد)، امنیت بالاتر و عدم تاثیرگذاری بر منظر شهری، گزینهای مطلوب برای مناطق حساس، پرجمعیت و پروژههایی است که پایداری شبکه و ایمنی اولویت دارد. در مقابل، کابل هوایی با هزینه کمتر، نصب و توسعه آسانتر و تعمیرات سریعتر، در انتقال برق در فواصل طولانی و مناطق کمتراکم بسیار کارآمد است. تفاوت کابل زمینی و کابل هوایی را میتوان به طور خلاصه در مواردی نظیر جنس هادی (مس در برابر آلومینیوم)، میزان عایقبندی، روش نصب (حفاری زمین یا تیرکشی هوایی)، هزینه اولیه، سادگی عیبیابی، ایمنی در برابر مخاطرات محیطی و تاثیرات ظاهری خلاصه کرد. هر کدام از این کابلها کاربرد ویژه خود را دارند و هیچکدام را نمیتوان به طور مطلق بر دیگری برتری داد؛ بلکه انتخاب کابل مناسب باید بر اساس شرایط پروژه (محدودیت بودجه، الزامات فنی، محیط نصب و غیره) صورت گیرد. خوشبختانه در بازار سیم و کابل ایران، شرکتهای بنامی مانند همدان، افشارنژاد خراسان و سیمیا انواع کابلهای زمینی و هوایی را با کیفیت قابل اطمینان عرضه میکنند و دست ما را برای گزینش بهترین گزینه باز میگذارند. امیدواریم با شناخت بهتر این تفاوتها، بتوانید در پروژههای برقرسانی تصمیمهای آگاهانهتری بگیرید و از مزایای هر دو نوع کابل در جای مناسب خود بهره ببرید.
1) تفاوت کابل زمینی و کابل هوایی در ساختار چیست؟
کابل زمینی لایههای عایق و روکش ضخیمتری دارد و اغلب بهصورت کابل زرهدار برای مقاومت مکانیکی تولید میشود. کابل هوایی سبکتر است و برای نصب روی تیرها یا دکلها طراحی شده است.
2) از نظر هزینه، انتخاب بهصرفهتر کدام است؟
برای شروع پروژه، کابل هوایی معمولاً هزینه نصب پایینتری دارد (عدم حفاری). اما در محیطهای شهری و حساس، کابل زمینی با وجود هزینه بالاتر، ایمنی و پایداری بیشتری ارائه میدهد.
3) کدامیک نگهداری آسانتری دارد؟
عیبیابی و تعمیر خطوط هوایی سریعتر است چون قابل مشاهدهاند. در مقابل، پیدا کردن محل خرابی کابل زمینی دشوارتر است؛ هرچند خرابیهای ناشی از باد و صاعقه در کابل زمینی کمتر رخ میدهد.
4) از نظر عملکرد الکتریکی چه تفاوتی دارند؟
کابل هوایی تبادل حرارتی بهتری با هوا دارد و در مقطع مساوی، جریان بیشتری را عبور میدهد. کابل زمینی برای جبران گرما معمولاً با مقطع بالاتر یا عایق XLPE انتخاب میشود و میتواند بهصورت کابل شیلددار اجرا شود.
5) چه زمانی هر کدام توصیه میشود؟
برای مسیرهای طولانی، مناطق کمتراکم و بودجه محدود: کابل هوایی. برای شهرها، محوطههای پرتردد، پروژههای صنعتی حساس و الزامات ایمنی/زیبایی: کابل زمینی. در انتخاب نهایی، نوع هادی (مسی/آلومینیوم)، شرایط نصب، استانداردها و بودجه را همزمان بسنجید.
طراحی و سئو توسط وب رمز
دیدگاهتان را بنویسید